maandag 20 oktober 2014

Technocratie

Grote kans dat je wel eens klaag over de hier en daar doorgeslagen bureaucratie. Asielzoekers die vijf jaar werkloos moeten wachten op duidelijkheid, een politieagente die je een gunst weigert omdat het niet volgens de procedure zou zijn, enzovoort. Maar intussen dreigen we binnen afzienbare tijd overheerst te worden door techniek in plaats van bureaus.
Geloof mij, het leven onder een technocratie is beroerder dan onder een bureaucratie. Het is vervelend als je een paar weken moet wachten op hulp bij de huishouding doordat je naam niet in het juiste bestand stond, maar het wordt pas echt vervelend als de werkster of verpleegster helemaal niet komt, omdat er een robot voor wordt ingezet. Misschien is dat de eerste dag nog interessant, maar reken maar dat je er gauw op uitgekeken ben.

Zou het zo'n vaart lopen? Minister Asher stelde onlangs dat een baanloze toekomst niet uitgesloten is – althans, buiten de technische sector. Nu al zijn er in weinige jaren tijds honderdduizenden banen verdwenen als gevolg van automatisering. Bemande pompstations worden de één na de ander vervangen door onbemande; stationsloketten worden gesloten, en inmiddels is de OV-chipkaart ingevoerd en het ligt in de lijn der verwachting dat die of een vervangend systeem over niet al te lange tijd overal verplicht zal worden. Elektronisch geld verdringt het papieren en metalen geld steeds verder: volgens pinbeheerder Currence steeg het aantal pintransacties in een half jaar tijd met twaalf procent. Het is moeilijk te voorspellen, maar het zou me niet verbazen als virtueel geld als de bitcoin ooit echt geld verdringt.
En dan Google Glass – alle media binnen oogbereik. Makkelijk? Hm… ik ben bang dat het gemak je nog eens gaat opbreken.

De techniek schrijdt voort met snelle schreden. Weliswaar niet zo snel als George Orwell in 1948 meende: in 1984 zou alles van bovenaf geregeld en in de gaten gehouden worden: Big brother is watching you. En in het verlengde daarvan: in 2540 zullen de meeste mensen die er rondlopen gekloond zijn, aldus Huxley in 1932. Dat laatste is nu inderdaad nog niet het geval, maar het is slechts een kwestie van tijd. Er zijn al verschillende gekloonde dieren en mensen klonen lijkt reeds tot de mogelijkheden te behoren, alleen is het nog niet toegestaan. Goed, dan maar via een zijspoor, orgaan voor orgaan met behulp van 3d-printers. Maar wat gebeurt er als gentechnologie, weefselkweek en robotica samenkomen?

Nu reeds laten we ons leven hoe langer hoe meer beïnvloeden door apparaten. Is dat werkelijk wat we willen?
Rik Peters bespreekt in het tijdschrift Kijk maandelijks de nieuwste technische hebbedingetjes. Toch blijkt hij eigenlijk niets te geven om spullen; behalve op het gebied van muziek. "Ik zou een beter mens zijn als ik minder uitgaf aan speeltuig en meer doneerde aan goede doelen" – feitelijk, meent hij, word je een slechter mens naarmate je meer nieuwe dingetjes aanschaft. Maar het is wel erg verleidelijk…

Tja, de technische mogelijkheden kunnen het leven flink vergemakkelijken: machines die je het zware werk uit handen nemen, internet op je zaktelefoon, een automatisch hek waarvoor je de – grotendeels elektronisch aangestuurde – auto niet uit hoef, elektronische systemen waarmee je de gegevens van je personeel gemakkelijk kun bewaren en raadplegen, biometrische toegangspasjes en paspoorten, een identificatiechip in je hond – of in je hand…
Stop! Tot hiertoe en niet verder. (Zei God dat maar...) De techniek heeft een angstaanjagende keerzijde. Van een voor iedereen verplichte ID-chip in je bloedbaan, zoals door sommige instanties wordt bepleit, zou een mogelijke nieuwe wereldorde dankbaar misbruik maken. Big Brother will be watching you. And you won't have a job anymore. Alleen techneuten hebben nog werk. De overigen kunnen alles wat ze nodig hebben gratis (?) krijgen uit 3d-printers (volgens sommigen al binnen enige decennia), en dan verrekken.


Geen opmerkingen:

Een reactie posten